Ułatwienia dostępu

SPACER „DŁUGĄ ULICĄ UMARŁYCH”

SPACER „DŁUGĄ ULICĄ UMARŁYCH”

Odbył się w niedzielę, 21 czerwca 2009 roku, a rozpoczął się o godzinie 18.00 na Rynku w Szamocinie. Gospodarzem uroczystości był Burmistrz Szamocina Eugeniusz Kucner. Całość poświęcona była uczczeniu pamięci Ernsta Tollera  w 70 rocznicę jego śmierci- urodzonego w Szamocinie uznanego w świecie pisarza, dramaturga – ekspresjonisty, polityka – pacyfisty. Projekt podsumowujący wieloletnie działania dla materialnego potwierdzenia w Szamocinie pamięci o Ernście Tollerze nosił tytuł „Długa ulica umarłych”- jak nazwał w swojej autobiografii ulicę prowadzącą do położonych przy niej cmentarzy różnych wyznań.

Czerwcowa uroczystość  rozpoczęła się od odegrania i wysłuchania skomponowanego przez Adama Sławińskiego  hejnału Szamocina.  Gospodarze i goście spontanicznie ustawili się w kręgu wokół pompy. Powitalne przemówienie wygłosił Burmistrz Eugeniusz Kucner , a na język niemiecki przetłumaczył Wiceprzewodniczący Rady Miasta i Gminy Szamocin pan Ernst Kolander. W swoim wystąpieniu pan Burmistrz nawiązał do czasów dzieciństwa Ernsta Tollera, gdy biegał jako mały chłopiec po szamocińskim Rynku, a obok siebie żyli w Szamocinie Niemcy, Polacy i Żydzi. Współcześnie też zgromadzili się na Rynku przedstawiciele trzech nacji jak za czasów dzieciństwa Tollera. Gośćmi uroczystości byli: przedstawiciele Heimatkreisgemeinschaft Kolmar, Kolmarer Heimatbrief, Ernst Toller Gesellschaft- panowie Klaus Steinkamp i dr Hans Barth, przedstawiciele Żydowskiej Gminy Wyznaniowej w Poznaniu pani Alicja Kobus oraz Panchas Żarczyński z Warszawy, Starostowie Chodziescy Mirosław Juraszek i Julian Hermaszczuk, Prezes Zarządu Głównego Stowarzyszenia Pisarzy Polskich Sergiusz Sterna Wachowiak, przedstawiciele kościołów ewangelickich pastor Tomasz Wola z Piły i Sławomir Rodaszyński z Chodzieży, przedstawiciele swiata nauki i literatury z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, dr Agata Ławniczak, Izabela Skórzyńska,  reprezentująca Instytut Germanistyki tegoż Uniwersytetu prof. Maria Wojtczak, Prezes Towarzystwa Miłośników Ziemi Chodzieskiej Henryk Zydorczak, dziennikarze i reporterzy Telewizji Poznańskiej, lokalnych stacji radiowych, regionalnej prasy. Na uroczystość przybyło wielu mieszkańców Szamocina i okolic, a wśród nich lokalni liderzy i animatorzy życia społeczno- kulturalnego min. Luba Zarembińska, Barbara Zarzecka, Lidia Woźniczka, Waldemar Janiszewski, Andrzej Kruszyna. Jak powiedział pan Burmistrz starania  o tablicę dla Ernsta Tollera trwały wiele lat. Z braku odwagi, pieniędzy i okazji pomysł nie mógł się zmaterializować wcześniej. W 2009 roku, w 70 rocznicę śmierci Ernsta Tollera projekt mógł zostać zrealizowany i stąd te uroczystości w Szamocinie. W części oficjalnej wystąpili: Klaus Steinkamp (tłumaczony tekst wystąpienia w załączeniu), Sergiusz Sterna Wachowiak, Alicja Kobus i Mirosław Juraszek. Sergiusz Sterna Wachowiak cytował fragmenty tłumaczonej przez niego autobiografii Tollera, dziękował w imieniu polskich pisarzy Szamocinowi za uroczystość, porównał Tollera do pastora L. Kinga i M. Ghandiego, a na koniec stwierdził, że w sensie historycznym E.Toller swoją walkę wygrał, a symboliczne łzy rozpaczy z jego dzieciństwa wyschły. Pani Alicja Kobus powiedziała min., że „jest szczęściem stać w tym miejscu i nie bać się niczego, z uśmiechem i nadzieją patrzeć w przyszłość, mieć do siebie wzajemny  szacunek i zaufanie bez względu na narodowość i wyznanie”. Starosta Mirosław Juraszek nawiązał do historycznych działań polityków, którzy „ dla spełnienia swoich chorych ambicji wywoływali działania poróżniające ludzi na wiele lat, czasem i wieków. Dziś, dzięki mądrości ludzi w małych miasteczkach budzi się potrzeba wzajemnej tolerancji i niech tak się stanie”.

 

Po oficjalnych przemowach pan Burmistrz Eugeniusz Kucner  poprosił pana Klausa Steinkampa o odsłonięcie pamiątkowej tablicy, poświęconej  Ernstowi Tollerowi. Tablicę wg własnego projektu, inspirowanego wcześniejszymi propozycjami min. Siegfrida Pinasa i ETG, ufundował Szamociński Ośrodek Kultury, a wykonał ją Zakład Kamieniarski pana Mariana Domżalskiego z Kcyni. Zgodę na umieszczenie tablicy na budynku Rynek 10 wydał Prezes GS „SCh” w Szamocinie pan Włodzimierz Huszczak. Białoczerwoną przesłonę (oraz wszystkie białoczerwone szarfy na odsłonięcia) na tablicę do aktu odsłonięcia  przygotowała na zlecenie Szamocińskiego Ośrodka Kultury, pani Justyna Zjawińska z Szamocina. Po odsłonięciu tablicy, dumny i zadowolony pan Klaus Steinkamp zatrzymał na pamiątkę białoczerwoną przesłonkę. Po złożeniu kwiatów pod tablicą, uczestnicy uroczystości prowadzeni przez Burmistrza udali się z Rynku na spacer ulicą Hallera w kierunku położonych przy niej cmentarzy. Po dojściu do nich, pan Burmistrz i towarzyszący mu goście dokonali symbolicznego przecięcia, rozwiniętej przez harcerki:  Roksanę Piotr i Karolinę Kasperczak z Drużyny „Płomyki” wstęgi, na zaułku nazwanym dla uczczenia  Ernsta Tollera „Długą ulicą umarłych”. Tablicę z nazwą i intencją ufundował Szamociński Ośrodek Kultury, a wykonał ją pan Krzysztof Kuczer z Chodzieży. „Długa ulica umarłych” to tytuł przedsięwzięcia autorstwa Burmistrza Eugeniusza Kucnera dla całego projektu. Podjęto go nie tylko dla uczczenia pamięci Ernsta Tollera, ale również dla uczczenia i oznaczenia miejsc spoczynku byłych mieszkańców Szamocina różnych wyznań: ewangelików, żydów i katolików. Wymieniona ulica to wyłożony polbrukiem zaułek prowadzący od ulicy Hallera do cmentarza katolickiego obok cmentarza ewangelickiego i ułożony z polbruku chodnik przy ulicy Hallera, prowadzący do dawnego cmentarza żydowskiego. Zaułek- dojście do cmentarza, kamienne głazy pamięci na cmentarzach ewangelickim i żydowskim oraz chodnik przy ulicy Hallera sfinansowały szamocińskie władze samorządowe. Po symbolicznym otwarciu „Długiej ulicy umarłych” uczestnicy uroczystości podeszli do cmentarza żydowskiego. Na prośbę pana Burmistrza pani Alicja Kobus oraz pan Panchas Żarczyński z Warszawy dokonali symbolicznego odsłonięcia kamienia pamięci z wykutym napisem „W tym miejscu jest cmentarz żydowski mieszkańców Szamocina”. Pani Kobus po zdjęciu szarfy ucałowała ją i zachowała na pamiątkę tego wydarzenia, a pan Żarczyński położył na głazie symboliczny mały kamień. Po zapaleniu symbolicznych zniczy i złożeniu ich przy pamiątkowym kamieniu, głos zabrała pani Alicja Kobus. Powiedziała min.;” mogę tylko powiedzieć dziękuję, panu Burmistrzowi, Radzie Miasta i mieszkańcom. Jestem wdzięczna. Proszę Boga, by błogosławił Wam i Waszemu miastu. Jestem po prostu wzruszona”. Następnie uczestnicy uroczystości przeszli z cmentarza żydowskiego na „Długą ulicę umarłych” i zatrzymali się przy kolejnym kamieniu pamięci na cmentarzu ewangelickim. Aktu jego odsłonięcia dokonali: pastor Kościoła Ewangelicko- Augsburskiego Tomasz Wola z Piły i pastor Kościoła Ewangelicko – Metodystycznego Sławomir Rodaszyński z Chodzieży. Po odsłonięciu kamienia pamięci z napisem „W tym miejscu jest cmentarz ewangelicki mieszkańców Szamocina” i cichej modlitwie zabrali głos ewangeliccy duchowni.. Najpierw Sławomir Rodaszyński zacytował stosowny do czasu i miejsca  fragment Apokalipsy św. Jana. Pastor Tomasz Wola w swoim wystąpieniu nawiązał do pięknych, wielowiekowych tradycji piękna naszego kraju, które „rodziło się min. w różnorodności , w tolerancji religijnej. Dzień pamięci w Szamocinie i otwarcia serc na innych do tego piękna w różnorodności nawiązuje”. Pastor Rodaszyński powiedział na zakończenie min.: ””Długa ulica umarłych” to piękna nazwa. Nią wszyscy idziemy do naszego Ojca, który ma u Siebie dom dla wszystkich. Dziękuję wszystkim, którzy wspierali tę ideę. Gdy będziemy ją kończyć, w uśmiechu może usłyszymy „ witam Cię mieszkańcu Szamocina”. Życzę wielu błogosławieństw dla Szamocińskiej Ziemi”. Po pastorach głos zabrał na koniec Burmistrz Eugeniusz Kucner. Podbudowany, dziękował wszystkim za obecność i zaangażowanie w przygotowanie i przebieg uroczystości. Był to historyczny dzień dla Szamocina i jego mieszkańców. Kamienie pamięci odsłonięte na cmentarzach wykonała i osadziła wg projektu pani Renaty Zielińskiej firma kamieniarska pana Mariana Domżalskiego z Kcyni.

Po zakończeniu uroczystości na „Długiej ulicy umarłych” uczestnicy uroczystości udali się na „Stację Szamocin”. Tu, obowiązki gospodyni pełniła pani Luba Zarembińska, realizując program „Stacja Pamięci Ernsta Tollera” wg własnego scenariusza. Goście obejrzeli wystawę fotograficzną oraz prezentację multimedialną „Ulica żywych i umarłych”. Po wizycie na „Stacji Szamocin” wszyscy uczestnicy uroczystości spotkali się w domu urodzin Ernsta Tollera (Italiana) na poczęstunku (opisanym w autobiografii) z czasów przyjaźni małego Ernsta ze Stanisławem.

Po latach Szamocin przyznał się do Ernsta Tollera i uznał go za swojego mieszkańca. Wielu gości, którzy z różnych powodów nie mogli wziąć udziału w szamocińskim wydarzeniu zapowiedziało odwiedziny w naszym miasteczku: Marzanna  de Latour z Warszawy, Maria Piosik z Poznania ( w Szamocinie reprezentował ją syn), dr Dieter Distl z Neuburga w Bawarii, Wolf- Dieter Krämer z Karlsfeld w  Bawarii, prof. Thorsten Unger  z Göttingen.

Do pobrania :

Toller - plakat.pdf Ernst Toller.pdf

Galeria zdjęć :